Zaburzenia połykania czyli dysfagia spowodowana może być udarem mózgu. U większości pacjentów trudności z połykaniem mogą być nieznaczne. Zdarzają się jednak udary niosące znacznie większe spustoszenia. Mgłoby się wydawać , że problem dotyczy spożywania pokarmów i przełykania, ale przecież nawet w nocy przełykamy ślinę (choć rzadziej niż w dzień).
Wyobraźmy sobie sytuację, że budzimy się za każdym razem, gdy chcemy przełnkąć ślinę . Jakże jest to uciążliwe.
Terapia neurologopedyczna u pacjentów z zaburzeniami połykania, poprzedzona musi byc dokładnym badaniem diagnostycznym. Niestety nawet w warunkach szpitalnych nie dysponujemy badaniem wideofluoroskopii, dzięki której możliwa jest ocena całego procesu połykania. Badanie takie wykonują nieliczne ośrodki w Polsce.
OBJAWY ZABURZEŃ POŁYKANIA:
1.Odchrząkiwanie
2.Mokry głos, bulgoczący
3.Chrypka
4.Trudnosci z uformowaniem kęsa, żuciem
5.Krztuszenie się, zachłystywanie się podczas spożywania pokarmów lub picia
6. Ból podczas przełykania, uczucie ucisku w gardle
Po stwierdzeniu trudności z połykaniem , a może to być krztuszenie się, zachłyśnięcia, a nawet mokry głos, należy przeszkolić pacjenta i rodzinę. Zwaraca się uwagę na to, w jaki sposób należy przyjmować pokarmy, jakiej konsystencji, temperatury oraz jakie strategie zastosować, by połykanie było łatwiejsze a także czego unikać.
Po stwierdzeniu u pacjenta trudności z przełykaniem, czasami lekarze decydują się na założenie sondy przez którą podawane są pokarmy w postaci płynnej lub półpłynnej. W tym czasie pacjent ćwiczy połykanie. Czasem, gdy trudności z połykaniem mogą zagrażać życiu, zakłada się PEGA czyli dokarmianie dojelitowe. Niekiedy to jedyny sposób, by odpowiednio odżywić pacjenta.
Przysłowiowy rosołek z makaronem- danie przygotowywane standardowo dla osoby chorej, może stać się śmiercionośną zupką. Tak, tak, piszę nieco humorystycznie, ale rzeczywiście łączenie różnych struktur – rzadkiego z gęstym, moze przyczynić sie do aspiracji czyli zachłyśnięcia się. Konsystencja gładkiej papki jest z reguły najłatwiejsza do połknięcia.
Kilka wskazówek przydatnych pacjentom z zaburzeniami połykania:
Nie trenuj polykania, gdy krztusisz się przy każdym kęsie. Skorzystaj z pomocy fachowca – neurologopedy, pielęgniarki, lekarza. Być może będzie potrzebne założenie sondy, dzięki której będziesz odpowiednio dopojony i odżywiony.
Dostosuj gęstość pokarmu w taki sposób, by uniknąć krztuszenia się – przejdź na blendowane papki, kisiel, budyń. Możesz zagęszczać produkty specjalnymi preparatami.
Zagęszczaj napoje – służą do tego specjalne preparaty dostępne w aptekach. Pamiętaj, że odpowiednie dopojenie pozwala nam na zachowanie zdrowia.
Układaj głowę podczas połykania, pochylając ją do brody lub skręcając w jedną stronę.
Zalecenia logopedy wykonuj wielkokrotnie w ciągu dnia, lepsze efekty przynoszą krótkie sesje wykonywane z większą częstotliwością.
Terapia neurologopedyczna obejmuje ćwiczenia wzmacniające te struktury, które są uszkodzone lub pracują niewłaściwie. Dotyczy to pracy warg, języka czy pracy podniebienia – tu problem ocenia logopeda i dopasowuje terapię.
W terapii pacjenta z dysfagią wykorzystuje się techniki manualne, elektrostymulację czy kinesiotaping.
W pierwszej kolejności pacjent wykonuje ćwiczenia artykulacyjne, reguluje oddech . Neurologopeda może stosować techniki manualne, masaż, Uzupełnieniem terapii oddechowo- artykulacyjnej może być elektrostymulacja, która przynosi efekty widoczne od razu, niestety utrwalenie ich wymaga kilku miesięcy sysytematycznej pracy. Podczas zabiegu elektrostymulacji pacjent trenuje połykanie. Zabiegiem, który z reguły kończy sesję terapeutyczną jest kinesiotaping. Jak się okazuje odpowiednio zaaplikowany taping może poprawić wyrazistość mowy. Dobór metod terapeutycznych zależy od problemu pacjenta – od rodzaju dysfagii (czy to faza ustna czy gardłowa, od stopnia deficytu itp.
Zastosowanie subiektywnej oceny funkcji połykania, pozwala nam na śledzenie efektywności stosowanych metod.
EFEKTYWNOŚĆ POŁYKANIA PODCZAS SEANSU
Zamieszczam wyniki subiektywnego odczucia połykania śliny u pacjenta po udarze mózgu (w badaniu MRI ogniska niedokrwienne w okolicy pnia mózgu). Subiektywna opinia pacjenta, pokrywa się z moją oceną. Podczas masażu czy elektrostymulacji poprawie uległa jakość połykania oraz barwa głosu ztzw. mokrego głosu na głos dźwięczny.
W przypadku wystąpienia dysfagii w wyniku udaru mózgu postępowanie z pacjentem jest nieco inne niż w pzypadku rozpoznania SLA. Różnice dotyczą przede wszystkim przebiegu choroby czyli nagłego początku i stopniowego ustępowania objawów w przypadku udaru i powoli narastających zaburzeń połykania w przypadku SLA. Terapia dostosowana musi być do obecnego stanu pacjenta. SLA jest chorobą, która szczególnie wymaga systematyczności ćwiczeń.
